Dossier Het stikstofprobleem — 16
Nieuwe plannen overheid
[25 april 2020] Op 24 april is het kabinet gekomen met haar ideeën hoe de stikstofcrisis is op te lossen. Er zijn elf (11) punten te onderscheiden die we een op een hebben overgenomen en voorzien van onze opmerkingen. Het gaat om:
1. Gericht opkopen van agrariërs
De uitleg erbij: 'Het kabinet stelt 350 miljoen euro beschikbaar aan provincies voor de opkoop van veehouderijen. De maatregel is genomen om de stikstofdepositie op de N2000-gebieden te laten dalen. Door de opkoop van veehouderijen, komt er binnen een regio stikstofruimte beschikbaar. Deze ruimte zal worden ingezet voor natuurherstel, of om nieuwe ontwikkelingen mogelijk te maken.' [Onze cursivering]
Duidelijk is dat minder bedrijven betekent dat er minder stikstofuitstoot is en dat er dus minder stikdepositie zal zijn. Alleen de laatste zinsnede – 'of om nieuwe ontwikkelingen mogelijk te maken' – doet het effect (deels) teniet. En het ging toch om een verlaging van de stikstofdepositie?
Een taalkundige terechtwijzing is ook wel op zijn plaats. In de kop staat 'opkopen van agrariërs''. Dat is natuurlijk niet bedoeld; er is bedoeld om bedrijven van agrariërs op te kopen. Erg slordig.
2. Subsidie innovatie en verduurzaming stallen
De uitleg erbij: 'Er is 172 miljoen euro beschikbaar voor innovatie en verduurzaming van stallen. Een aanpassing in stallen kan een forse bijdrage leveren aan emissiereductie. Agrariërs die hierin willen investeren, kunnen daarvoor gebruik maken van een subsidiepakket.'
'Innovatie' blijkt hier onderzoek te betekenen. Dus wel geld maar geen verlaging van de stikstofdepositie. En pas op wanneer het woord verduurzaming wordt gebruikt. Het is een betekenisloos modern modewoord. We wachten af, want de openstelling is medio mei 2020.
3. Extern salderen
De uitleg erbij: 'Extern salderen houdt in dat een initiatiefnemer extra depositie die hij veroorzaakt, compenseert wanneer hij die veroorzaakt. Binnen een gebied mag deze depositie niet boven een bepaalde waarde komen. Wanneer een initiatiefnemer binnen dat gebied wilt uitbreiden, kan dit uitstoot van depositie veroorzaken. Deze uitstoot door uitbreiding moet dan worden gecompenseerd. Hij kan dit doen door een ander bedrijf binnen dit gebied op te kopen (extern salderen).'
Het betekent dus dat de emissie omhoog kan gaan door in hetzelfde gebied elders de depositie te verlagen. Wat schiet een Natura2000-gebied daar mee op? Dit is onder druk van de boeren weer teruggekomen nadat het eerder was afgeschaft. De boeren praten eufemistisch over 'stikstofruimte' die ze kunnen verkopen aan een bedrijf dat wil uitbreiden. Beter ware het geweest, zoals het kabinet eerder van plan was, om de 'stikstofruimte' op te kopen en daarmee uit de markt te halen. Extern salderen klint toch enigszins als 'recht om luchtverontreiniging te produceren annex milieuschade aan te richten'.
4. Verleasen
De uitleg erbij: 'Verleasen betekent dat een agrariër een deel van zijn niet benutte stikstofruimte in zijn vergunning op tijdelijke basis beschikbaar stelt aan een andere initiatiefnemer (privaat of publiek) voor tijdelijke activiteiten waarbij stikstof vrijkomt. De initiatiefnemer zal hier een marktconforme vergoeding voor afspreken met de verleasende partij.'
Weer zo'n interessant punt, want wat is het nut hiervan? Het leidt niet verlaging van de depositie, maar tot verplaasting ervan.
5. Omschakelfonds
De uitleg erbij: 'Agrariërs die willen omschakelen naar kringlooplandbouw lopen soms tegen financieringsproblemen aan. Het kabinet werkt op basis van ideeën van diverse partijen aan een zogenoemd omschakelfonds, waarmee kringlooplandbouwprojecten gefinancierd kunnen worden.'
Een sympathiek punt, omdat dit neigt naar een opstapje naar natuurinclusieve landbouw. In de toelichting staat echter verder: 'Op dit moment wordt nog onderzocht hoe dit fonds eruit moet zien.' Het is dus meer een voornemen.
6. Extensiveren
De uitleg erbij: 'Agrariërs die willen omschakelen naar kringlooplandbouw lopen soms tegen financieringsproblemen aan. Het kabinet werkt op basis van ideeën van diverse partijen aan een zogenoemd omschakelfonds, waarmee kringlooplandbouwprojecten gefinancierd kunnen worden.'
Zie bij punt 5.
7. Coaches en regiobijeenkomsten
De uitleg erbij: 'Voor veel agrariërs geldt dat de stappen die hij of zij kan en wil zetten om stikstofreductie mogelijk te maken, afhankelijk is van zijn of haar persoonlijke situatie. Voor elke situatie zijn er verschillende regelingen en instrumenten beschikbaar die hieraan kunnen bijdragen. Om hier duidelijkheid in te scheppen voor de agrariër, werken we aan manieren om hen persoonlijk te informeren en begeleiden bij deze keuzes.'
Dit lijkt ons meer iets voor belangenorganisaties. En hoort kennis nemen van niet bij goed ondernemersschap. Het ministerie bedeelt zichzelf hier met de rol van de ouderwetse Landbouwvoorlichtingsdienst.
8. Netwerk van proefbedrijven
De uitleg erbij: 'Het doel van het netwerk van pilot- en demobedrijven is om ervoor te zorgen dat maatregelen niet alleen in de theorie werken, maar ook in de praktijk toegepast worden. Dit wordt gedaan door een combinatie van onderzoek, demonstratie en voorlichting op en dichtbij het boerenerf.'
Het ging toch om maatregelen om de stikstofuitstoot te verlagen en daardoor de stikstofdepositie te verminderen? Zie verder bij punt 7.
9. Beweiden en bemesten
De uitleg erbij: 'Voor een goede bedrijfsvoering zijn beweiden en bemesten noodzakelijk. Er is daarom met provincies afgesproken om beweiden en bemesten niet vergunningsplichtig te maken. Het kabinet sluit hierbij aan bij het advies bemesten en beweiden van het Adviescollege Remkes.'
Dat is nu weer jammer. Het ging toch om maatregelen om de stikstofuitstoot te verlagen en daardoor de stikstofdepositie te verminderen? Dan zou het het hebben geholpen om bemesten in de zin van hoeveel vergunningplichtg te maken.
10. Aanpassing veevoer
De uitleg erbij:'Veevoer bevat vaak meer eiwit dan een dier nodig heeft. Daardoor komt er meer ammoniak uit urine en mest. [...] Een aanpassing in het voer vermindert dus de uitstoot van stikstof uit de veehouderij.'
Dit is en oud idee en komt bij de agrarische sector vandaan. Er zijn sinds dit idee is geopperd veel commentaren geweest over de haalbaarheid en het effect.
11. Uitbreiding Subsidieregeling varkenshouderijen
De uitleg erbij: 'De eerder aangekondigde saneringsregeling varkenshouderijen wordt uitgebreid. [...] In het kader van het Urganda-vonnis is het subsidieplafond verhoogd tot €180 miljoen euro.'
Goed. Dit is dus de oude opkoopregeling met een 50% groter budget. Al eerder is vastgesteld dat het geen zoden aan de dijk zet.
Onze samenvatting
De berichten gaan steevast gepaard met de mededeling dat de maatregelen een budget kennen van 5 miljard euro voor de periode tot 2030. Hiervan is 300 miljoen beschikbaar voor 'herstel en versterking van de natuur'. De bedoeling van de maatregelen is dat in 2030 voor de helft van de Natura2000-gebieden de stikstofdepositie onder de kritische waarde ligt. Dat laatste zal met dit pakket aan maateregelen niet lukken. Het is te weinig. Bovendien kan toch niet gesproken worden van een fundamentele aanpak waarmee aanzetten worden gegeven tot een principieel andere manier van handelen in de agrarische sector. e organisatie 'MOBilisation for the Environment' met als boegbeeld Johan Vollebroek stelt onomwonden: 'Stikstofplan Kabinet juridisch onhoudbaar'.
Het is niet verwonderlijk dat niemand gelukkig is. De milieuorganisaties vinden het (terecht) allemaal te weinig en te vrijblijvend. Bovendien lijkt het wel de oude PAS in nieuwe zakken. En de vraag is inderdaad of dit stand houdt bij de rechter.
